|
50 jaar in het hout
Schrijven van Jan van de Stadt Jr. 213.1 (1878-1973) Voor 15 Juli 1895 als jongen al dikwyls naar de zagery geweest en als jongen al dikwyls boven in de molen „De Jonge Beer”, verbrand 17 juli 1893. Zomers woensdag en Zaterdagmiddag aan het varen, in den winter niet als er ys in de sloten lag. Bezwaren tegen [mijn] komen in de zaak door 2 Ooms boven de 55 jaar gedreven [Huybert 211 en Jacob 212]. Op klompen en op de fiets dikwyls om 6 uur de deur uit; op kantoor eerste bediende, waar weinig werk voor was; N. Rotterdamse Courant gelezen. Oom Jacob lang sukkelen en in 1898 overleden; toen geheele leiding hout, waar veel klanten kwamen zien. Concurentie van zaak Mats. Lovend bieden en anders wegloopen naar Mats. Klanten, die slecht betaalden eene jaar kopen bij Mats, volgend jaar bij ons om lang crediet te hebben. Na overlyden Oom J. deed Oom H. weinig meer aan de zaken, alles onder invloed van zyn vrouw [Maria Wilhelmina Helderman] die 28 jaar jonger was. Zomer 1899 eenige maanden Interlaken, noodzakelyk was ik procuratiehouder, 21 jaar oud, toen was 23 jaar meerderjarig. 1899 besloten Het Bosch uit te breiden met een dubbel houtzaagraam. Daarna dikwyls overloopend druk op het kantoor, soms als Voogd op reis was tot half elf op kantoor, waar nu Notaris van Holk woont. Oom Huib zomers Scheveningen. 31 Mei 1900 getrouwd [met Maartje Schenk. Zij gingen wonen Tuinstraat 3 in Zaandam] op salaris van f 125 p.m., Voogd toen f 175.-, in 1901 f 200 kreeg. Daardoor niet tevreden en in 1903 conflikt met H. en beiden kregen f 250 p.m. 1 Januari 1903 Huib [jongere broer, 213.3] by de zaak gekomen, steeds drukker en betere resultaten. 1 Januari 1905 bestond de zaak 100 jaar. Oom H. er op attent gemaakt, my alleen maar geld kosten, dus vooral niemand er over spreken. Alles stil voorbygegaan. Zomer 1905 terrein achter het station in openb. veiling gekocht. Mocht gaan tot f 1200.-, was opgeboden tot f 1500, en door my gemeind op f waartegen door Oom H. niet geprotesteerd werd. 1 Januari 1906 zaak overgenomen. Oom H. woonde inmiddels in Amsterdam, huurhuis hoek Vondelstraat, waar nu pianomagazyn Goldschmeding. Oom H. bleef met 1 ton in de zaak. Hij overleed Januari 1907. Tante in 1908 hertrouwd en dat jaar reeds moeilykheden, Adriaans wilde meer rente en zegde gelden op, waarna 23 October 1908 de eerste halve ton afgelost, drie maanden later de rest. Toen Oom Ricus [Duyvis, getrouwd met Guurtje van de Stadt, 21d3] om advies en steun gevraagd, die zeer welwillend direct werd verleend, maar werd gezegd: „denk er aan dat ik al boven de 50 ben en als ik eens kom te overlyden, moet het zeker direct afgelost worden.” Oom R. steeds groote belangstelling en daadwerkelyke steun, evenals van Tante Alida [21d4, ongetrouwd, werd 83 jaar], die beiden my een zoo groot vertrouwen gaven, dat tot hun dood toe is gebleven. Onze zaak altijd een familiezaak geweest, waarin altijd de beste onderlinge verstandhouding heeft geheerscht. Na overlyden van myn grootvader waren geldschieters Tante en Oom Kees van Wessem [Neeltje van Wessem-van de Stadt, 2d4, en Cornelis van Wessem], de laatste ook door effecten langdurig in bewaring te geven om er prolongatie op te nemen als dat niet noodig was. Na aankoop [omstreeks 1900] van „De Roode Jager” [molen ten westen van station Zaandam, gebouwd in 1692, gesloopt in 1903], in 1905 alle omliggende landen en terreinen in 1907 erby gekocht, in 1908 water van den Polder, in 1910 de s houwery Reek, in 1911 weiland „De Prins” en in 1915, vooral op advies van Oom Ricus, het land van Kraay, 6 bunder voor f 25000.-, toen ca. 10 H.A. by elkander. Inmiddels in 1910/1911 de nieuwe zagery gebouwd; alles voorspoedig gegaan. In 1911/1912 liepen de houtvrachten op, betere houtpryzen en resultaten, zoodat by uitbreken van oorlog 1914 de zagery al afgeschreven was tot het bedrag dat wy onderling hadden vastgesteld. Oorlog zeer bewogen aanvankelyk ongunstig, later beter, maar schynwinsten, wat ook een paar jaar na den oorlog volhield, daarna groote prysdaling met groote verliezen, die beide compagnons [Jacob Voogd en Huibert van de Stadt 213.3] deden besluiten de zaak uit te gaan. 1 Januari 1923 alleen in de zaak gebleven en Jan H. [213.11] procuratie, net meerderjarig. Hy was in 1920 by de zaak gekomen. N.J. [Nicolaas Johan, 213.12] gekomen tusschen 10 en 15 September 1922 by de zaak. G.A. [Gerard Anton, 213.13] dito 2 of 3 September 1923, na eerst leerschool by Vincent Mur & Co te Liverpool. Na groote oorlog houtwerkersstaking van 8 April tot 7 October 1929, 6 maanden lang; hard gewerkt door firmanten, kantoorpersoneel en reizigers en van fabriekspersoneel alleen enkle ouderen, die niet mochten staken en door Hein Hoenderdos, die heel veel te verduren heeft gekregen. De paar eerste jaren na 1923 zyn zeer moeilyk geweest, gaven zeer slechte financieele resultaten en deden het voort bestaan van de zaak wel vreezen. Later werd het iets minder slecht en in die jaren konden verschillende houtzaken de stryd om het bestaan niet volhouden, zooals firma Kluyver, Wed. S. Kamphuys & Zn, beiden groote zagers. Later is het weer iets beter en zoo bleef het sukkelen; de tyden van voorspoed kwamen niet terug. Toen 1 Januari 1930 wy het 125 jarig bestaan van de zaak, alleen door uitgeven van een herdenkingsboekje door Jan Huib geschreven, uitgaven, hadden wy juist het moeilyke stakingsjaar achter den rug. Ondanks alle moeilykheden hadden wy dat jaar zonder verlies kunnen afsluiten en de paar volgende jaren gaven weer wat betere resultaten, maar het was noodzakelyk om tot loonsverlaging over te gaan toen in 1934 de verhouding tusschen in en verkooppryzen te ongunstig werd en de resultaten in alle houtbedryven die te hooge loonen niet meer toelieten. Intusschen was 1 Januari 1931 de dag gepasseerd, waarop ik 25 jaar aan het hoofd van de zaak stond; oudejaarsavond de geheele familie by ons thuis bijeen. De klok 12 uur geslagen en zonder dat ik er maar een ogenblik ooit aan had gedacht wed my in een toespraak van Jan Huib een Delfts bord aangeboden, een volkomen verrassing; Zondag daarop bloemen van kantoorpersoneel. Jaar 1933 overlyden van Moeder 28 Augustus. Was altyd een groote steun vooral in moeilyke tyden, wist niet van opgeven en spoorde aan vol te houden, het bleef toch niet altyd ongunstig. En inderdaad, alle slechte tyden hebben weer betere tyden. Wel duurde het nog een paar jaar, maar na 1935 weer een moeilyk jaar was, werden de resultaten langzamerhand beter en nadat by acte van 13 Juli 1936 de zaak, te rekenen ingaande 1 Januari 1936 in een N.V. was omgezet, gingen wij langzamerhand weer bergopwaarts en hoewel aanvankelijk niet schitterend, behaalden wy beter resultaten. Toen brak onverwachts de oorlog uit, waarvan de herinnering nog versch in ons geheugen ligt en waarover ik niet zal uitwyden. Dat de laatste maanden zeer ongunsitg zyn, behoeven wy niet te zeggen. Toch vol vertrouwen voor de toekomst, mits de bedryfsrust, namelyk de verhouding tusschen Directie en Personeel, bestendigd blyft. Wy hebben over niet pessimistisch te zyn. Over enkele jaren nieuwe geslacht klaar, by 8 kleinzoons zeker wel een paar; altyd eigen zin volgen, als het niet al te gek is. Voorbeeld Voogd jr. tegen zin in houtvak, niets van terecht gekomen. Goed de ogen de kost geven en eer stellen opvolger te zyn van Engel, die groote figuur was, wat in het stamboek sterk naar voren zal komen. Jubileum zelf een benydenswaardige gezondheid, waarvoor menigeen zou willen teekenen. Wenk: altyd rechtop zitten en loopen, voorbeeld van Oma, die haar 84 jarige grootvader erby haalde, recht als een kaars. Jongen: op zitten! Alle reden tot herdenking voor my! Jubileum toespraak van Jan van de Stadt Jr. 2-1-3-1, Zaandam, 15 juli 1945. [In 1945 was Jan 67 jaar oud, 50 jaar in het hout.] Teksten tussen haken zijn toevoegingen van zijn kleinzoon Herman. || Terug naar houthandel. || Dit verhaal werd toegevoegd: 18 aug 2024 |